Zwiększenie odszkodowania za błąd lekarski a przedawnienie

Zadośćuczynienie za błąd lekarski żądane w pozwie może okazać się za niskie. W modelowym i najprostszym procesie chcielibyśmy aby żądania zgłoszone z pozwie się nie zmieniały. Ale tak nie jest i często konieczne jest jego zwiększenie w trakcie procesu. 

Błąd medyczny a przedawnienie

Roszczenia poszkodowanego błędem lekarskim są roszczeniami deliktowymi. Oznacza to, że ich źródłem jest czyn niedozwolony inaczej określany jako delikt. Roszczenia takie przedawniają się po upływie trzech lat od dnia w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o tym kto jest zobowiązany do jej naprawienie. Takie uregulowanie zawiera art. 442(1) kodeksu cywilnego. Oczywiście są to uregulowania ogólne i istnieje kilka bardziej szczegółowych. Ich omówienie tutaj nie ma jednak znaczenie i je pomijamy. Więcej o przedawnieniu roszczeń spowodowanych błędami lekarskimi pisaliśmy tutaj.
Jak wspomniałem wyżej zwiększenie zadośćuczynienia za błąd lekarski może nastąpić już po upływie terminów przedawnienia. 

Wytoczenie powództwa o błąd medyczny

Jeżeli poszkodowany pacjent przed upływem terminu przedawnienie wytoczy powództwo o roszczenia wynikające z błędu medycznego to przerywa bieg terminu przedawnienia tych roszczeń. Np. na skutek nieudanej operacji pacjent doznał rozstroju zdrowia i poniósł koszty leczenie w wysokości 100 tyś. zł. Oprócz tego doznał cierpień psychicznych i wysokość zadośćuczynienia za te cierpienia oszacował na kwotę 200 tyś. zł. Jeżeli przed upływem terminu przedawnienia wniesie pozew przeciwko szpitalowi o zapłatę kwoty 100 tyś. zł tytułem odszkodowania i 200 tyś. zł tytułem zadośćuczynienia to przerywa bieg terminu przedawnienia tych kwot.

Odszkodowanie za błąd lekarski w trakcie procesu

Co dzieje się w sytuacji gdy już po wytoczeniu powództwa okaże się, że żądane odszkodowanie za błąd lekarski jest za niskie? I poszkodowany decyduje się na zwiększenie odszkodowania lub zadośćuczynienia? Dokładnie chodzi o sytuację gdy w chwili zwiększenia żądanego zadośćuczynienia i odszkodowania upłynęło trzy lata od dowiedzenia się przez poszkodowanego o szkodzie i jej sprawcy. Np. zamiast żądanej pierwotnie kwoty zadośćuczynienia w wysokości 200 tyś. zł żąda zasądzenia kwoty 300 tyś. zł. Czyli zwiększył żądanie zadośćuczynienia o kwotę 100 tyś. zł.  Albo też upłynęło dziesięć lat od popełnienia błędu lekarskiego. Powstaje wówczas pytanie ważne pytanie. Brzmi ono: czy zadośćuczynienie w zakresie zwiększonej kwoty 100 tyś. zł uległo przedawnieniu ? Czy też pierwotne wniesienie powództwa o zadośćuczynienie spowodowane błędem lekarskim przerwało w ogóle bieg terminy przedawnienie co do całości roszczeń?

Przykładowe zwiększenie odszkodowania za błąd medyczny

Takim zagadnieniem zajął się Sąd Najwyższy w wyroku w sprawie II CSKP 391/22 (wyrok z 12.07.2022r.). O co chodziło w tej sprawie? Powódka przez wiele lata leczyła się z powodu pogarszającego się wzroku. W trakcie wieloletniego leczenie lekarze nie zdiagnozowali, że przyczyną pogarszającego się wzroku jest powiększający się guz okolicy przysadki mózgowej. Postawienie prawidłowej diagnozy byłoby możliwe gdyby lekarze skierowali powódkę na badanie rezonansem magnetycznym. Na skutek braku prawidłowej diagnozy powódka straciła całkowicie wzrok w jednym oku i w znacznej części w drugim.

Poszkodowana pozwała przychodnię i jej ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej domagając się zasądzenia 100 tyś zł tytułem zadośćuczynienia. W toku procesy żądała zasądzenia dodatkowej kwoty 150 tyś zł tytułem zadośćuczynienia. Przy czym zwiększenie kwoty zadośćuczynienia nastąpiło już po upływie okresu przedawnienia.

Poglądy orzecznictwa na przedawnienie zwiększonego roszczenia

W orzecznictwie przyjęły się dwa rozwiązania omawianego pytania.

Wg pierwszego poglądu pozew o odszkodowanie czy o zadośćuczynienie za błąd lekarski przerywa bieg terminu przedawnienia także co do kwot, o które ewentualnie później powód zwiększy dochodzone przed sądem roszczenia. W tym poglądzie chodzi o to, że mamy do czynienia z dwiema różnymi sytuacjami i należy je od siebie odróżnić. Pierwsza to sytuacje gdy rozszerzenie powództwa następuje o nowe dotychczas niedochodzone roszczenia. Z kolei druga polega na tym, że rozszerzenie powództwa wynika ze zmiany pierwotnie dochodzonego roszczenia.

Wg drugiego poglądu skutek przerwania biegu terminu przedawnienia następuje tylko co do konkretnych kwot zadośćuczynienia i odszkodowania wskazanych w pozwie. Jednak tu musimy pamiętać o istotnym zastrzeżeniu. W tym poglądzie przyjmuje się, że jeżeli roszczenie odszkodowawcze zwiększa swoją wysokość dopiero w czasie trwania procesu, oznacza to, że w odpowiedniej części powstaje później. A skoro ono powstało dopiero póżniej to od tej chwili możemy w ogóle mówić o biegu terminu przedawnienia.

Przyczyna zwiększenia decyduje o przedawnieniu

Jakie jest sedno orzeczenia Sądu Najwyższego? Jeśli się wczytamy dokładnie w treść uzasadnienia wyroku to widzimy istotę rozróżnienia. Otóż decydujące znaczenie dla oceny czy kwota, o którą powódka zwiększyła żądanie zasądzenia odszkodowania uległa przedawnieniu ma przyczyna rozszerzenia powództwa. Sąd Najwyższy uzasadnił, że nie było w sprawie podstaw do przyjęcia, że zwiększenie żądanego odszkodowania za błąd lekarski po upływie terminu przedawnienia roszczenia miało związek z ujawnieniem się takich nowych okoliczności. Przez nowe okoliczności należy rozumieć takie, które kształtowały ponownie rozmiar krzywdy powódki. Są to zatem okoliczności wpływałające  na wysokość należnego jej zadośćuczynienia, z których powódka nie zdawała sobie sprawy wytaczając powództwo.

Konkluzja wyroku SN o zwiększeniu odszkodowania za błąd lekarski

Czyli wynika za tego następujący wniosek. Jeżeli poszkodowany zwiększając żądaną kwotę zadośćuczynienia powołuje się na te same okoliczności jakie powołał się w pozwie to znaczy że już wówczas znał wielkości swojej szkody. W konsekwencji już wówczas mógł żądać zadośćuczynienia w prawidłowej wyższej wysokości. I w konsekwencjo oznacza to, że żądane zadośćuczynienie co do zwiększonej kwoty uległo przedawnieniu. Już bowiem w pozwie powód mógł określić żądaną kwotę w prawidłowej wysokości