Podmioty lecznicze

Pojęcie „podmioty lecznicze” jest jednym z kluczowych pojęć jakich używa ustawa o działalności leczniczej. Obok pojęć takich jak „działalność lecznicza” i „prowadzenie działalności leczniczej” jest pojęciem konstrukcyjnym dla prawnego kształtu rynku medycznego w Polsce. Za pomocą tych bowiem pojęć ustawodawca próbował uporządkować nazewnictwo i próbował stworzyć systematykę podmiotów działających na rynku medyczny,

Ta próba ustawodawcy się nie udała. Regulacje ustawy o działalności leczniczej rodzą wiele pytań. Jednocześnie nie wprowadziły one żadnej istotnej poprawy pod względem usystematyzowania i uporządkowania rynku medycznego do strony jego uczestników.

Table of Contents

Podmioty lecznicze a podmioty wykonujące działalność leczniczą

Należy uświadomić sobie, że określenie „podmioty lecznicze” nie oznacza ogółu podmiotów działających na rynku medycznym zajmujących się udzieleniem świadczeń zdrowotnych. Wydawało by się intuicyjnie : ogólne określenie „podmioty lecznicze” tak bowiem mogłoby sugerować. Tak jednak nie jest.

Pojęciem używanym przez ustawodawcę dla określenia ogółu podmiotów zajmujących się udzielaniem świadczeń zdrowotnych jest pojęcie : podmioty wykonujące działalność leczniczą (art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o działalności leczniczej). A z kolei podmioty wykonujące działalność leczniczą dzieli się na : (i) podmioty lecznicze i (ii) podmioty prowadzące praktykę zawodową ( mówiąc dokładnie : lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarki, położne, fizjoterapeutów i diagnostów laboratoryjnych wykonujących swój zawód jako praktykę zawodową.

Co oznacza określenie „podmioty lecznicze”?

Teraz przechodzimy do pytanie co oznacza używane przez ustawodawcę określenie „podmioty lecznicze”? Odpowiedź wydaje się być jasne – są to „podmioty” wymienione w art. 4 ust.1 ustawy o działalności leczniczej. Te podmioty to : (1) przedsiębiorcy, (2) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, (3) jednostki budżetowe, (4) instytuty badawcze, (5) fundacje i stowarzyszenia, (6) posiadające osobowość prawną jednostki organizacyjne stowarzyszeń, (7) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawi przepisów o stosunku RP do kościołów i (8) jednostki wojskowe – wszystkie w zakresie w jakim wykonują działalność leczniczą. Tyle, że taka odpowiedź niewiele wyjaśnia i wprowadza kilka nieporozumień. Np. lekarz prowadzący indywidualną praktykę lekarską jako jednoosobową działalność gospodarczą jest przedsiębiorcą w rozumieniu prawa przedsiębiorców czyli jednocześnie podmiotem leczniczym. Podobnie np. spółka partnerska w ramach której lekarze wykonują grupową praktykę lekarską jest przedsiębiorcą tym samym podmiotem leczniczym.

Działalność lecznicza podmiotów leczniczych a praktyki zawodowe

Tymczasem ustawodawca jednocześnie wyraźnie odróżnia od siebie wykonywanie działalności leczniczej przez podmioty lecznicze i wykonywanie działalności leczniczej jako praktyki zawodowe. Tymczasem wyżej wskazane przykłady pokazują, że możliwe są sytuacje, że prowadzenie praktyki zawodowej będzie jednocześnie oznaczało że jest się podmiotem leczniczym. Wydaje się że w celu rozwiązania tego „paradoksu” ustawodawca postanowił, że wykonywanie zawodu w ramach praktyk zawodowych nie jest prowadzeniem podmiotu leczniczego. Takie uregulowanie zawiera art. 5 ust. 3 ustawy o działalności leczniczej. Jednak takie tworzenie przepisów należy ocenić negatywnie. Uregulowania zawarte w art. 5 ust. 3 ustawy o działalności leczniczej pokazuje jak niestarannie jest napisana cała ustawa.

Taka legislacja jest nieprawidłowa, bo:

jeżeli działalność lecznicza jest działalnością gospodarczą to tym samym każdy podmiot prowadzący działalność leczniczą prowadzi przez to działalność gospodarczą. Tym samym jest równieżprzedsiębiorcą. Taka regulacja niepotrzebnie powtarza to co już wynika z innych uregulowań;
poszczególne kategorie podmiotów leczniczych wyliczonych wart. 4 ust.1 krzyżują się. Jeżeli któryś podmiot wskazanych w pkt 2) – 7) prowadzi działalność leczniczą to jest jednocześnie przedsiębiorcą w rozumieniu pkt 1.

W celu poprawnie tych wadliwości ustawodawca w art. 2 ust. 1 pkt 4) ustawy postanowił, że nie są przedsiębiorcami: samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, jednostki budżetowe i jednostki budżetowe.

Podmiot leczniczy to nie forma organizacyjno – prawna

Pomimo zatem, że pierwszego odczucie wynikające ze znaczenie słowa „podmiot” należy pamiętać, że : używane przez ustawodawcę określenie „podmioty lecznicze” nie oznacza formy organizacyjno – prawnej, takiej do jakiej przyzwyczajeni jesteśmy w rozumieniu prawa cywilnego i gospodarczego (czyli jednoosobowa działalność gospodarcza, spółki prawa handlowego, fundacje itp.). W istocie podmiot leczniczy to określenie „funkcjonalne”. Oznacza podmioty które zajmują się udzielaniem świadczeń zdrowotnych (wykonują działalność leczniczą) w formie innej niż prowadzenie praktyk zawodowych.

Istotne jest nie wyodrębnienie kategorii podmiotów leczniczych ale posługiwanie się określeniami:

podmioty wykonujące działalność leczniczą w formie podmiotu leczniczego, i
podmioty wykonujące działalność leczniczą w formie praktyk zawodowych.

Posługiwanie się tymi określeniami jest precyzyjne. Wyraźnie odnosi się do istoty wyodrębnienia w ustawie o działalności leczniczej dwóch odrębnych kategorii podmiotów wykonujących działalność leczniczą. ).

Podmiot leczniczy a prowadzenie podmiotu leczniczego

O tym jak nieprecyzyjnie i w różnym znaczeniu w zależności od kontekstu w którym ustawodawca używa tego samego określenia „podmiot leczniczy” (względnie : „podmioty lecznicze”) pokazuje uregulowania art. 6 ustawy o działalności leczniczej. W tym przepisie ustawodawca stanowi, że :

Skarb Państwa może „utworzyć i prowadzić podmiot leczniczy w formie” . Ustawodawca wylicza następujące te „formy” : spółki kapitałowe, jednostki budżetowe, jednostki wojskowe i samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
jednostka samorządu terytorialnego może „utworzyć i prowadzić podmiot leczniczy w formie” . Ustawodawca wylicza następujące te „formy” : spółki kapitałowe, jednostki budżetowe i samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
uczelnia medyczna może „utworzyć i prowadzić podmiot leczniczy w formie” : samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej albo spółki kapitałowej.

Można się zgodzić (ale i tak z zastrzeżeniami), że sensowne jest mówienie o utworzeniu i prowadzeniu przez Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego i uczelnie medyczne podmiotu leczniczego w formie którejś z form : jednostka budżetowa i jednostka budżetowa (nie wymieniam osobno samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej bo jest to również jednostka budżetowa) bo jednostki budżetowe i jednostki wojskowe nie mają osobowości prawnej.

Natomiast nieprawidłowe jest twierdzenie, że Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego i uczelnie medyczne mogą prowadzić podmiot leczniczy w formie spółek kapitałowych. Każda spółka kapitałowa z chwilą utworzenia staje się samodzielnym i odrębnym od jego założyciela podmiotem prawnym. Czyli z chwilą utworzenia taka spółka staje się podmiotem leczniczym i to ona a nie jej założyciel prowadzi działalność lecznicza. Oznacza to również że w razie utworzenia przez Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego i uczelnię medyczną w celu prowadzenia przez tą spółkę działalności leczniczej Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego i uczelnie medyczne nie prowadzą podmiotu leczniczego (abstrahując w ogóle od „niezwykłości tego określenia”). Te podmioty są tak naprawdę udziałowcami lub akcjonariuszami spółki wykonującej działalność leczniczą jako podmiot leczniczy.

Jakie są rodzaje podmiotów leczniczych

Czyli jak to pokładać aby się nie pogubić?

Z wyżej przedstawionych regulacji i ich wyjaśnienia można przedstawić następującą systematykę podmiotów zajmujących się wykonywaniem działalności leczniczej:

po pierwsze – główny podział to podziała na dwie następujące grupy tych podmiotów:

podmioty wykonujące działalność lecznicza jako podmioty lecznicze . Są to wszelkie podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych inne niż niżej wskazane w pkt 2) podmioty prowadzące praktyki zawodowe l
podmioty prowadzące praktykę zawodową. Mówiąc dokładnie są to : lekarze, lekarze dentyści, pielęgniarki, położne, fizjoterapeuci i diagności laboratoryjnych wykonujących swój zawód jako praktykę zawodową.

po drugie podmioty wykonujące działalność lecznicza jako podmioty lecznicze dzieli się na kolejne dwie grupy:

podmioty lecznicze będące przedsiębiorcami. Wg ustawodawcy są to: przedsiębiorcy (niestety tak niestarannie jest napisana ustawa o działalności leczniczej, że ustawodawca stanowi że „przedsiębiorcy prowadzący działalność leczniczą są przedsiębiorcami) – bez względna na formę organizacyjno – prawną, instytuty badawcze, fundacja i stowarzyszenia, posiadające osobowość prawną jednostki organizacyjne stowarzyszeń, osoby prawne i jednostki działające na podstawie przepisów i stosunku państwa polskiego do kościołów;
podmioty lecznicze niebędące przedsiębiorcami, czyli : samodzielne publiczne zakładu opieki zdrowotnej, jednostki budżetowe i jednostki wojskowe.