Zażalenie na postanowienie w postępowaniu egzekucyjnym nie wymaga złożenia wniosku o uzasadnienie

Zażalenie na postanowienie w postępowaniu egzekucyjnym jest jednym z podstawowych środków obrony uczestników postępowania egzekucyjnego. Nowelizacja procedury cywilnej ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (dalej : ustawa nowelizująca) wprowadziła zmiany również co do korzystanie z tych środków. Jak większość uregulowań wprowadzonych ustawą nowelizującą również nowe uregulowania w zakresie zaskarżenia postanowień w postępowaniu należy ocenić negatywnie. Wprowadziły one wyłącznie zbędne problemu i niepewność prawidłowości stosowania przepisów. Jednocześnie nie wprowadziły one żadnych pozytywnych istotnych zmian.

Złożenie wniosku o uzasadnienie jako warunek wniesienia zażalenia na postanowienie w postępowaniu egzekucyjnym

Jeżeli chcemy skorzystać z jakiegokolwiek środka zaskarżenia w postępowaniu cywilnym musimy pamiętać o jednej najważniejszej rzeczy. W myśl obecnie obowiązujących uregulowań warunkiem wniesienie środka zaskarżenia jest uprzednie złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienie orzeczenia, które chcemy zaskarżyć i doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Taka jest zasada. Co istotne dotyczy ona wszelkich środków zaskarżenia. Przy czym obowiązku złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienie i doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem nie traktuje się jako czynności technicznej. Mimo że taką powinna pozostać. Złożenie tego wniosku warunkuje możliwość wniesienie zażalenie czy też apelacji. Jeżeli tego wniosku nie złożymy wniesiony środek zaskarżenia zostanie odrzucony jako niedopuszczalny.

Złożenie wniosku o uzasadnienie jako warunek zażalenia na postanowienie w postępowaniu egzekucyjnym

Wydawałoby się że jest to prosta zasada. Najpierw sąd wydaje orzeczenie. Następnie składamy wniosek o jego uzasadnienie i doręczenie uzasadnienia z orzeczeniem. Po doręczeniu orzeczenie z uzasadnieniem wnosimy środek zaskarżenia. Ale tak nie jest zawsze. Bo w konkretnych przypadkach powstają wątpliwości jakie taką zdawałoby się prostą zasadę stosować. Jednym z tych przypadków zachodzi w przypadku zaskarżenie postanowień w postępowaniu egzekucyjnym. Mówiąc dokładnie chodzi o zaskarżenie postanowienia wydanego na posiedzeniu niejawnym.

Zasady ogólne doręczenia postanowienie wydanego na posiedzeniu niejawnym

Postanowień wydawanych na posiedzeniu niejawnym sąd nie uzasadnia a urzędy. Robi to dopiero wówczas gdy strona postępowania złoży taki wniosek. W obecnym stanie prawnym zasady sporządzenia uzasadnień postanowień wydawanych na posiedzeniu niejawnym zostały zrównane z zasadami doręczeń postanowień wydawanych na posiedzeniu jawnym. W każdym tym przypadku sąd sporządza uzasadnienie na wniosek złożony przez stronę.

Uzasadnienie postanowienia wydanego na posiedzeniu niejawnym w egzekucji

Odmiennie jest w postępowaniu egzekucyjnym. W tym postępowaniu postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym sąd uzasadnia z urzędu. I w tym miejscu dochodzimy do istoty problemu. Przedstawia się ona w następujący sposób. Skoro ogólną zasada jest, że warunkiem wniesienia zażalenia na postanowienie jest uprzednie złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia postanowienia i doręczenie odpisu postanowienia z uzasadnieniem to czy w sytuacji gdy sąd sporządza to uzasadnienie z urzędu, chcąc je zaskarżyć uczestnik postępowania egzekucyjnego powinien złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia postanowienia? Czy też nie musi tego robić skoro sąd i tak to uzasadnienie sporządził i doręczył uczestnikowi?

Doręczenie uzasadnienia na wniosek czy z urzędu

A tak naprawdę można i należy postawić jeszcze istotniejsze pytanie. Czy sąd po sporządzeniu uzasadnienia postanowienia wydanego na posiedzeniu niejawnym ma obowiązek doręczenie tego uzasadnienia uczestnikowi postępowania? Z odpowiedniego stosowania art. 327 § 2 k.p.c. do postępowania egzekucyjnego (z mocy odesłania zawartego w art. 13 § 2 k.p.c.) wynikałoby że sąd doręcza tylko samo postanowienie bez jego uzasadnienia.

Tylko że taka wykładnia przepisów prowadzi do absurdu. Sąd sporządzałby bowiem uzasadnienie postanowienia i pozostawiłaby je w aktach sprawy. Następnie mogłoby się okazać, że żaden z uczestników nie złożył wniosku o jego doręczenie i nie wniósł tym samym zażalenia na to postanowienie. Sporządzanie uzasadnienie były w takich sytuacjach zupełnie zbędne. 

Zażalenie na postanowienie w postępowaniu egzekucyjnym nie wymaga złożenia wniosku o doręczenie postanowienia

Prawidłowe jest inne rozwiązanie. W postępowaniu egzekucyjnym wniesienia zażalenie na postanowienie nie wymaga wcześniejszego złożenie wniosku o doręczenie uzasadnienia postanowienia.
Jako główny argument podaje się następujące wnioskowanie. Skoro w postępowaniu egzekucyjnym sąd postanowienia wydawane na posiedzeniu niejawnym uzasadnia z urzędu albo nie uzasadnia ich wcale a art. art. 357 § 2 k.p.c. nakazuje sądowi doręczenie uzasadnienia wydanego na posiedzeniu niejawnym, to w tych sytuacjach gdy jednocześnie sąd sporządza uzasadnienie racjonalne jest aby jednocześnie sąd doręczył uzasadnienie postanowienia. Jak wskazałem wyżej sporządzenie uzasadnienie i jego pozostawienie, niewidomo po co, w aktach sprawy nie miałoby najmniejszego sensu. W konsekwencji nie ma też sensu aby skarżący wnosił o sporządzenie uzasadnienia postanowienia i jego doręczenie skoro już otrzymał to uzasadnienie. Tak problem rozwiązał Sąd Najwyższy w uchwale z 13.04.2022r. III CZP 85/22.

Stosowania w postępowaniu egzekucyjnym ogólnych zasad o sporządzaniu uzasadnień

Do rozważenia pozostaje jeszcze jedna kwestia. Jest nią pytanie o stosowanie do postanowień wydawanych w postępowaniu egzekucyjnym uregulowania zawartego w art. 331§2 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem nawet jeżeli sąd sporządza uzasadnienie wyroku z urzędu (jest kilka takich przypadków w kodeksie postępowania cywilnego) to nie zwalnia to strony zamierzającej wnieść apelacją od tego wyroku od wymogu złożenia wniosku o doręczenia uzasadnienie. Jeżeli strona skarżąca tego nie zrobi nie będzie mogła skutecznie zaskarżyć wyroku. Z mocy odesłania zawartego w art. 13 § 2 k.p.c. i art. 361 k.p.c. to uregulowanie stosuje się odpowiednio do postępowania egzekucyjnego.  Odpowiednie stosowania oznacza, że przepis którego ono dotyczy stosuje się : (i) wprost, (ii) z modyfikacjami i (iii) nie stosuje się w ogóle. Oznacza przede wszystkim, że sposób stosowania art. 321 § 2 k.p.c. powinien uwzględniać specyfikę, cechy szczególne postępowania egzekucyjnego. 

Specyfika postępowania egzekucyjnego zmienia ogólne zasady uzasadnień orzeczeń

Musimy pamiętać, że głównym celem postępowania egzekucyjnego jest szybkość tego postępowania służąca osiągnięciu jego celów. Wszelkie czynności powinny być podejmowane i wykonywane tak aby realizować ten cel. Wykonywanie czynności tylko po to aby je wykonać nie można uznać za realizację celu szybkości postępowania. Nie potrzeba żadnej wnikliwej analizy i uzasadnienie żeby stwierdzić że sporządzenie uzasadnienia postanowienie tylko po to aby znajdowało się ono w aktach sprawy nie me sensu z punktu widzenia szybkości postepowania. Podobnie nie ma takiego sensu doręczenie uzasadnieni dopiero na wniosek strony jeżeli może być ono doręczone razem z postanowieniem

Uzasadnienie postanowienia w postępowaniu egzekucyjnym sąd doręcza bez wniosku

Odwołując się do specyfiki postępowania egzekucyjnego należy odrzucić rozwiązanie, że sporządzone  z urzędu uzasadnienie postanowienia wydanego na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza na wniosek. W tym postępowaniu takie rozwiązanie nie ma sensu. Zresztą nie ma ono sensu w żadnym innym. Prawidłowe jest przyjęcie, że uzasadnienie postanowienia sąd również doręcza z urzędu bez czekania na wniosek uczestnika postępowania egzekucyjnego. I w konsekwencji uczestnik chcący zaskarżyć to postanowienie nie musi składać wniosku o doręczenie uzasadnienia.

Wnioski

Podsumowując wygląda to następująco:

1. sąd w postępowaniu egzekucyjnym wydając postanowienie na posiedzeniu niejawnym z urzędu sporządza jego uzasadnienie.
2. to postanowienie wraz z uzasadnieniem z urzędu doręcza uczestnikom postępowania egzekucyjnego;
3. zażalenie na postanowienie w postępowaniu egzekucyjnym wydane na posiedzeniu niejawnym nie wymaga złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia postanowienia.