Ustalenie w pozwie o błąd medyczny

Poszkodowany przez błąd lekarski w pozwie dochodzi kilku roszczeń. Jednym z nich jest żądanie ustalenia odpowiedzialności sprawcy za szkody mogące powstać w przyszłości. Przez ustalenie w pozwie o błąd medyczny poszkodowany umożliwia sobie dochodzenie roszczeń w przyszłości, które nie powstały jeszcze w momencie wytaczania powództwa. Bez ustalenia odpowiedzialności dochodzenie tych roszczeń byłoby bardzo utrudnione. Nie byłoby ono niemożliwe. Ale z uwagi na trudności dowodowe takie sprawy byłby trudne do wygrania.

Żądanie ustalenia charakter

Każdy kto ma w tym interes może żądać ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Takie roszczenie przyznaje art. 189 kodeksu postępowania cywilnego (dalej : k.p.c.). Sens tego uregulowania jest jasny. Możemy chcieć stwierdzić w orzeczeniu sądowym, że nie jesteśmy do czegoś zobowiązani albo też, że przysługuje nam jakieś uprawnienie. Oczywiście bez znaczenia jakie jest źródła naszego zobowiązania lub uprawnienie. Tym źródłem może być zarówno umowa, czyn niedozwolony jak i bezpodstawne wzbogacenie.

Ustalenie a inne roszczenie

Jaki jest zaś problem ze stosowaniem art. 189 k.p.c. Otóż przyjmuje się, że przepis ten nie ma zastosowania jeżeli uprawnionemu przysługuje roszczenie dalej idące czy silniejsze. W najprostszym przykładzie wygląda to tak. Jeżeli jestem stroną umowy i przysługuje mi roszczenie o zapłatę w stosunku do drugiej strony umowy to nie mogę żądać ustalenia tego. Oznacza to, że nie mogę wnieść powództwa i domagać się ustalenia, że druga strona umowy jest zobowiązana wobec mnie do zapłaty. Mogę żądać zasądzenie kwoty którą druga strona powinna mi zapłacić. Jeżeli w takiej sytuacji wniosę pozew o ustalenie to sąd moje powództwo oddali.

Ustalenie w pozwie o błąd medyczny

Identycznie sytuacja wygląda przy dochodzeniu roszczeń spowodowanych błędami medycznymi. Podstawowymi roszczeniami jakie przysługują poszkodowanemu pacjentowi to roszczenie odszkodowawcze. Te roszczenie odszkodowawcze to roszczenie na naprawienie szkody majątkowej i roszczenia o zadośćuczynienie. Realizuje je się poprzez sformułowanie w pozwie żądania zasądzenia określonych sum pieniężnych. Widzimy więc, że tu również mamy roszczenie dalej idące nie roszczenie o ustalenie odpowiedzialności lekarza lub szpitala. Zależność między tymi roszczeniami jest taka, że rozpatrując roszczenie o zapłatę sąd rozstrzyga tym samym o odpowiedzialności sprawcy szkody. Mówiąc inaczej rozstrzygnięcie żądania o zapłatę zawiera w sobie rozstrzygnięcie o odpowiedzialności sprawy szkody.

Dlaczego mamy roszczenie o ustalenie w pozwach o błąd medyczny?

Wydawałoby się więc że sprawa jest zamknięta. Bowiem tak wynikałoby z brzmienia art. 189 k.p.c. Jednak z pomocą pacjentom przyszedł Sąd Najwyższy. Sąd Najwyższy rozstrzygnął ten problem w uchwale z 17 kwietnia 1970r. (III PZP 34/69). SN stwierdził, że w sprawach o żądania zasądzenie kwot pieniężnych za szkody wynikłe z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia możliwe jest ustalenia wyroku odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości z tego samego zdarzenia.

Dlaczego możemy żądać ustalenia odpowiedzialności w razie błędu medycznego?

W przypadku szkód wywołanych błędem medycznym istotny problem polega na tym, że nie wszystkie szkody powstają jednocześnie. Może się bowiem zdarzyć, że szkoda powstanie czy też uwidoczni się wiele lat po zdarzeniu wywołującym szkodę. Np. jakiś rozstrój zdrowia może się ujawnić wiele lat po nieudanej operacji. Może się też zdarzyć tak, że na skutek rozwoju nauki dopiero w przyszłości będziemy w stanie powiązać dany skutek w pogorszeniu stanu zdrowia z przeszłym wypadkiem. Jeżeli szkoda ujawni się w długim okresie czasu po zdarzeniu je wywołującym powodowi może być bardzo trudno udowodnić swoje roszczenie. Np. prozaicznym, ale doniosłym problemem może się okazać brak dokumentacji medycznej. Dokumentacja medyczne podlega bowiem przechowywaniu przez określony czas. Po jego upływie dokumentację niszczy się. Jeżeli szkoda ujawni się po upływie terminu przechowywania dokumentacji medycznej to poszkodowany nie będzie w stanie udowodnić w ogóle faktu popełnienia błędu medycznego.

Skutki ustalenia odpowiedzialności

Jeżeli zaś sąd ustali odpowiedzialność sprawcy błędu medycznego w sentencji to ustali na zawsze odpowiedzialność tego sprawcy na przyszłość. Uchyla w tym zakresie niepewność co do odpowiedzialności sprawcy błędu medycznego. I przede wszystkim ułatwia poszkodowanemu dochodzenie roszczeń odszkodowawczych. Poszkodowany musi wówczas jedynie wykazać wystąpienie szkody i związek przyczynowy między tą szkodą a błędem. Nie musi on udowadniać popełnienia samego błędu medycznego.